Ang Alamat ng Sayaw ng Patpat

Sa bayan ng Pinagtampuhan ay may kakaibang uri ng sayaw na ginagawa tuwing kapistahan nila, ito ay ang sayaw ng patpat. Ang sayaw na patpat ay isang simpleng sayaw na kung saan ang isang bata na may bitbit na mahabang patpat ay hahakbang patungo sa isa namang magulang na may hawak na maikling patpat at pagnatapatan sila ay magtitinginan at pagkatapos ay hihikbi, yuyuko, at lalakad palayo sa isat-isa. Bawat bata at matanda na nagdidiwang ng sayaw na ito ay nakabihis ng lumang damit, naglalagay ng uling sa muka at sumasasabay sa tugtog ng isang gitarang wala sa tono at mga mangaawit na ang himig na binibigkas ay mga hikbi lamang.
Dinadayo ng mga turista mula sa ibat ibang lugar ng Pilipinas at paminsan minsan ay sa ibang bansa ang pagdiriwang ng sayaw na ito, karamihan sa mga dayuhang nanunuod ay luhaang umuuwi dahil sa di nila maipaliwanag na kalungkutan na nadarama nila habang pinanunuod nila ang sayaw. Ang mga mga taga Pinagtampuhan naman kahit na taun taon na nila itong ginagawa ay may mga naluluha pa rin.

Isa na lamang ang nakakaalam ng kwento kung paano nagmula ang sayaw na ito at ito ay isang magsasaka na kung tawagin nila ay si ulilang magsasaka.

Ito ang naipasang kuwento ni ulila:

Nuong panahon ng Hapon ay may isang mag inang may dalang tig-isang patpat ang naglalakbay sa bayan ng Pinagtampuhan. Si ina ay tuwang tuwang hawak ang isang maliit na patpat at pinakikita sa anak, “Anak ganito ka liit o”. Habang ipinapantay ng ina ang patpat sa ulo ng bata. “Inay, pagkaganito na ako kalaki o, hindi na kayo maglalakbay kung saan saan upang maghanap ng mapupukutang bukid. Ako na magaasikaso sa inyo.” Hawak ng bata ang patpat na kasingtaas ng kanyang ina na ginagamit nito pang habas sa mga damong dinaraanan nila--pangbugaw sa ahas.

Matagal ng ulila sa ama ang bata. Lumaki siya na ang nanay lang niya ang kasama niya at madalas siyang sumasama dito sa pagpupukot o sa pagtutulong saa mga magbubukid sa pagtatanim o pag-aani. Ni minsan an ay di sila nakapagbulsa ng pera dahil na rin sa nasanay na silang mamuhay sa kalikasan, sa kabundukan kung saan naibigay naman ang pangangaliangan nila maliban sa pananamit at iba pang mga gamit na sa bayan lamang makukuha sa pamamgitan ng pangangalakal kaya buwanan lamang sila bumababa dito.

Matagal ng may digmaan ngunit ang Pinagtampuhan ay nalalampasan nito dahil ang bayan ay nasa pusod ng bundok. Ngunit isang tanghali ay bigla na lamang nagdatingan ang mga Hapon na sakay ng mga bakal na kabayo at ginulo ang bayan ng Pinagtampuhan. Pinagsusunog ang mga kubo at pinaslang ang mga kalalakihang di nakapagtago at nakatakbo at ang masakit pa nito ay pinagkukuha ang mga batang musmos. Ang iba ay binayoneta at ang iba ay pinutukan ng baril at ang iba naman ay dinala ng mga Hapon sa kanilang pag atras sa kabilang ibayo. Napagalaman na hinahabol pala ng mga magpapalayang Amerikano ang pulotong ng Hapon na ito. Isa sa nakuhang bata ay ang batang may mahabang patpat.

Nagkukumahog na hinanap ng ina ang kanyang anak. Paikot ikot siya sa bayan ng Pinagtampuhan, dahil na rin iyon lang naman ang alam niyang bayan, dala dala ang patpat na kasing haba ng kanyang anak at piangtatanong ang mga tao roon, “Nakita niyo ba ang isang batang ganito kalaki?” Karamihan ng mga taga Pinagtampuhan ay kilala lamang sa muka ang ina dahil ito ay madalas na nasa kaniyang kubo lamang sa may bandang itaas ng bundok; namumukaan din nila ang anak nito na kasama niya palagi sa pamumukot. Walang makapagsabi na isa sa mga batang kinuha ng mga Hapon ang anak niyang musmos. Sino nga ba ang maglalakas loob dahil karamihan ng tagaroon ay nawalan din?

Umabot na ang limang taon at palibot libot pa rin ang ina na daladala ang patpat na kasing haba ng kanyang anak. Hikbi na lamang ang maririnig sa kanya.

Umabot ang sampung taon at ang ina ay daladala pa rin ang patpat na kasing haba ng kanyang anak. Bawat tao at bata na madaanan niya ay sinusukat niya sa patpat, habang humihikbi siya, hikni ng hikbi habang bitbit ang patpat at tinatapat sa mga taong dumadaan.
Walang makapagsabi na sa tagal ng panahon ay malaki na ang bata, wala ring makapagsabi na sa tagal ng panahon ay baka matagal ng patay ang bata, walang makapagsabi dahil ang hikbi ng ina ay ni minsan di nila kayang basagin.

Umabot din ng dalawampung taon na paikto-ikot ang ina sa bayan ng pinagtampuhan. Ang mga tao ay naman sa bayan ay nagging maalalahanin sa kanya at di naman siya pinabayaan. Masasabi rin na namang walang pagkukulang sa isip ang ina dahil maayos naman siya sa pakikitungo sa mga taga bayan at ni minsan ay walang binigay na kaguluhan doon maliban lamang sa paglalakad niya at pagsukat sa mga dumadadaan. Alam na ito ng mga tagaroon at alam din nila na wala na silang magagawa kundi ang unawain ang ina. Binawian ito ng buhay at inilibing ng mga taong bayan ng may pagpupugay. “Sa tagal ng panahon at sa tagal ng paghihirap, nawalan na sa kanyang sarili ngunit di pa rin nawawala sa puso niya ang kanyang anak. Sumalangit ka nawa na tulad ng ina ng Diyos.” Basbas ng pari sa manipis na kabaong ng ina habang ito ay ibinababa sa hukay.